Tiếp tục chương trình làm việc Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV; sáng ngày 09/5/2025; Quốc hội tiến hành thảo luận tại hội trường về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự án Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi). Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định điều hành phiên thảo luận. 

Toàn cảnh phiên họp

          Trước khi tiến hành thảo luận, Quốc hội đã nghe Tờ trình của Chính phủ và Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế và Ngân sách của Quốc hội về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch, dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Doanh nghiệp; nghe Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi). 

         Phát biểu tại phiên thảo luận, đại biểu Trần Văn Khải, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, đại biểu Quốc hội tỉnh Hà Nam tập trung vào các điều khoản liên quan đến nước giải khát, xe điện, điều hòa và xăng, nhằm thúc đẩy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, năng lượng sạch, và bảo vệ người nông dân, doanh nghiệp công nghệ, sản xuất trong nước, cũng như doanh nghiệp vừa và nhỏ.

        Đánh giá việc tác động của áp thuế tiêu thụ đặc biệt đối với nước giải khát có đường có thể ảnh hưởng tới sản xuất nông nghiệp và sản phẩm tự nhiên khác, đại biểu Trần Văn Khải cho rằng, khái niệm nước giải khát có đường theo tiêu chuẩn của Việt Nam chưa được định nghĩa cụ thể, dẫn đến lo ngại sản phẩm tự nhiên như nước dừa, nước trái cây có thể bị đánh đồng với nước ngọt có ga. Thực tế, có khoảng 200.000 nông dân trồng dừa và hàng trăm doanh nghiệp chế biến rất lo lắng sản phẩm nước dừa chế biến của họ có thể bị coi là nước giải khát chịu thuế tiêu thụ đặc biệt. Việc áp dụng mức 10% cho nước gọt có ga là chưa phù hợp, ảnh hưởng xấu tới sản xuất nông nghiệp.

        Với bất cập trên, đại biểu Trần Văn Khải đề nghị lùi thời điểm áp thuế 1 năm, áp 8% năm đầu và 10% các năm tiếp theo. Giải pháp này sẽ giúp cho doanh nghiệp điều chỉnh sản xuất, người dân thay đổi dần thói quen, Nhà nước đạt mục tiêu bảo vệ sức khỏe và hài hòa lợi ích của các bên.

         Đối với việc áp thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xe điện và xe sử dụng năng lượng sạch; đại biểu Trần Văn Khải cho rằng, chính sách hiện hành ưu đãi thuế  rất thấp cho xe ô tô điện chạy pin, đồng thời áp dụng mức thuế ưu đãi cho một số xe lai điện dòng hybrid sạc ngoài (PHEV), còn dòng hybrid tự sạc (HEV) thì vẫn chịu thuế như xe xăng thường. Điều này chưa hợp lý bởi xe hybrid không sạc ngoài vẫn giúp giảm nhiên liệu hóa thạch tiêu thụ và giảm phát thải, là bước chuyển tiếp quan trọng sang xe điện hoàn toàn khi hạ tầng sạc chưa hoàn thiện. Ngoài ra, lộ trình tăng thuế với ô tô điện sau năm 2027 (từ 3% lên 11%) được đánh giá là quá nhanh, có thể kìm hãm đà phổ cập xe điện trong giai đoạn đầu. 

        Đại biểu Trần Văn Khải đề xuất mở rộng ưu đãi thuế cho mọi dòng xe sử dụng năng lượng sạch nhằm tạo sân chơi công bằng cho các công nghệ tiết kiệm nhiên liệu; xem xét kéo dài thời gian ưu đãi thuế cho xe điện chạy pin nhằm đưa giá xe điện hợp lý hơn trong trung hạn, khuyến khích người dân chuyển đổi phương tiện mà không tạo cú sốc về thuế. Đồng thời ưu tiên thúc đẩy khoa học công nghệ và công nghiệp, bổ sung các ưu đãi bổ trợ nhằm hình thành hệ sinh thái xe điện hoàn chỉnh.

        Về mức thuế tiêu thụ đặc biệt đối với máy điều hòa nhiệt độ; đại biểu Trần Văn Khải cho rằng, quy định hiện hành, máy điều hòa từ 90.000 BTU trở xuống thuộc diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt 10%, trong khi loại trên 90.000 BTU thì không chịu thuế. Điều này đang gây nhiều tranh luận do tính chất mặt hàng đã thay đổi, . máy điều hòa nhiệt độ ngày nay không còn là hàng xa xỉ, mà đã trở thành nhu cầu phổ biến, thiết yếu cho đời sống người dân ở cả đô thị và nông thôn - đặc biệt trong bối cảnh biến đổi khí hậu làm nhiệt độ tăng cao. Mức thuế hiện tại vì vậy mang tính chất đánh vào người tiêu dùng phổ thông, không đúng tinh thần đánh vào hàng xa xỉ hoặc có hại.

        Do vậy, đại biểu đề xuất bãi bỏ hoặc thu hẹp đối tượng điều hòa chịu thuế tiêu thụ đặc biệt, trong đó  loại bỏ điều hòa nhiệt độ dân dụng dưới 90.000 BTU ra khỏi danh mục chịu thuế và chỉ nên áp thuế với các hệ thống điều hòa công suất cực lớn. Bên cạnh đó cần khuyến khích tiết kiệm năng lượng qua biện pháp khác bên cạnh việc đánh thuế như siết chặt tiêu chuẩn hiệu suất năng lượng đối với điều hòa và tuyên truyền người dân sử dụng tiết kiệm điện, áp dụng các giải pháp khoa học công nghệ...

       Đối với xăng và các nhiên liệu truyền thống, theo đại biểu Trần Văn Khải đây là hàng hóa thiết yếu cho giao thông, sản xuất, người dân khó có thể giảm tiêu dùng đột ngột mặc dù biết tác hại môi trường. Việc xăng chịu đồng thời cả thuế tiêu thụ đặc biệt và thuế bảo vệ môi trường tạo gánh nặng thuế chồng thuế lên người dân. Trong khi đó, mức chênh lệch thuế giữa xăng sinh học và xăng khoáng hiện nay chưa đủ lớn để kích thích người tiêu dùng có động lực rõ ràng để chuyển đổi sang nhiên liệu sạch.

        Do đo, đại biểu đề xuất cần nghiên cứu cơ cấu lại chính sách thuế với xăng dầu, cân nhắc bỏ thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xăng khoáng trong dài hạn, thay vào đó tăng dần thuế bảo vệ môi trường hoặc các cơ chế định giá phát thải carbon. Đồng thời cần tăng cường các biện pháp ưu đãi cho nhiên liệu sạch, năng lượng tái tạo nhằm khuyến khích doanh nghiệp đầu tư sản xuất và người dân sử dụng; đảm bảo nguồn cung nhiên liệu sinh học trong nước đáp ứng nhu cầu khi tiêu dùng tăng lên. Bên cạnh đó cần thực hiện các giải pháp khuyến khích chuyển đổi sang phương tiện sạch, ưu tiên đầu tư hạ tầng sạc điện, trạm nhiên liệu sạch, hỗ trợ doanh nghiệp vận tải, logistics đổi mới phương tiện.../.